Πολύ σημαντικά ευρήματα, όπως χρυσά κοσμήματα, σιδερένια όπλα, αγγεία και διάφορα ακόμη πολύτιμα αντικείμενα, τα οποία βλέπουν για πρώτη φορά το φως της δημοσιότητας μέσω του «Τ», περιείχαν οι θολωτοί τάφοι που αποκαλύφθηκαν στην περιοχή της Χλόης Βελεστίνου και συγκαταλέγονται μεταξύ των αρχαίων μνημείων της περιοχής μας, που θα αναδειχθούν στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ. Τα αρχαιολογικά δεδομένα που προκύπτουν από τα συγκεκριμένα μνημεία, σκιαγραφούν με έντονες πινελιές μια σειρά πολύ σημαντικών ευρημάτων, τα οποία δίνουν πληροφορίες για τα ταφικά έθιμα αλλά και την γενικότερη πρακτική που επικρατούσε στον 10ο, 9ο και 8ο αιώνα π.Χ. Τα πλούσια κτερίσματα που έχουν ανακαλυφθεί, αρκετά από τα οποία κοσμούν ήδη τις προθήκες του Αρχαιολογικού Μουσείου Βόλου, προσελκύουν το ενδιαφέρον των επισκεπτών.
Οι θολωτοί τάφοι που ανακαλύφθηκαν στην Χλόη Βελεστίνου, ανήκουν σε ..................νεκροταφείο των πρωτογεωμετρικών-γεωμετρικών χρόνων (10ος, 9ος, 8ος αιώνας π. Χ.) που αποτελεί προέκταση του εκτεταμένου ΒΔ νεκροταφείου της αρχαίας πόλης των Φερών, το οποίο αναπτυσσόταν δίπλα στην αρχαία οδό Φερών – Λαρίσης, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι σώζονται σε πολύ καλή κατάσταση. Στους τάφους έχουν εντοπιστεί πολλαπλές ταφές και τα ευρήματα που έχουν αποκαλυφθεί είναι, κατά συνέπεια, πολυάριθμα και πολύ σημαντικά. Τα πλούσια κτερίσματα περιλαμβάνουν, αναλυτικά, εντυπωσιακά κοσμήματα, όπως περιδέραια, χρυσούς και χάλκινους σφηκωτήρες, οι οποίοι έχουν την μορφή ελασμάτων και χρησιμοποιούνταν για να συγκρατούν τις μπούκλες των μαλλιών, καρφίτσες, περόνες, επίσης μορφή καρφίτσας, περίτεχνες πόρπες από ζώνες χάλκινες και σιδερένιες, ημιπολύτιμες πέτρες, καθώς κι ένα εκπληκτικό περιδέραιο από υαλόμαζα, το οποίο είναι εξαιρετικής αισθητικής.
Η προϊσταμένη της ΙΓ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων κ. Αργυρούλα Δουλγέρη - Ιντζεσίλογλου αναφέρει ότι «τα ευρήματα είναι ιδιαίτερα σημαντικά και μάλιστα ορισμένα είναι σπάνια, όπως οι χάλκινες φιάλες, που χρησίμευαν ως αγγεία πόσης». Σε ό,τι αφορά στους θολωτούς τάφους «ανήκαν πιθανότατα σε εύπορες οικογένειες και χρησιμοποιήθηκαν στην διάρκεια πολλών γενεών. Γι’ αυτό τον λόγο, άλλωστε, είναι ενταφιασμένοι πολλοί νεκροί» επισημαίνει η κ. Ιντζεσίλογλου. Πολυάριθμα είναι, εξάλλου, και τα αγγεία που συνόδευαν τους νεκρούς «τα οποία είναι πήλινα, φέρουν την χαρακτηριστική διακόσμηση της Γεωμετρικής Εποχής και έχουν πολύ μεγάλη ποικιλία από άποψη σχημάτων αλλά και
διακοσμητικών μοτίβων» υπογραμμίζει η προϊσταμένη της ΙΓ΄ ΕΠΚΑ, προσθέτοντας ότι «σε κάθε τάφο υπολογίζεται ότι υπήρχαν τριάντα περίπου αγγεία». Επίσης βρέθηκαν σιδερένια ξίφη και μάλιστα σώζονται διακοσμητικές λαβές από αλάβαστρο, μαχαιρίδια και εγχειρίδια, ενώ εντύπωση προκαλούν οι τριχολαβίδες,
τσιμπιδάκια σιδερένια και χάλκινα, τα οποία χρησιμοποιούνταν για καλλωπισμό και αποτελούν σπάνιο εύρημα.
Σημαντικά μνημεία
Ενδιαφέρον παρουσιάζει, παράλληλα, η μορφολογία των τάφων, η κάτοψη των οποίων είναι κυκλική, οι διαστάσεις τους σεβαστές, καθώς η διάμετρός τους κυμαίνεται μεταξύ 2 μ. και 4 μ., ενώ το σωζόμενο ύψος τους κυμαίνεται μεταξύ 1,50 μ. και 1,80 μ. H θόλος τους είναι κτισμένη με ακατέργαστους λίθους, ενώ σε έναν από τους τάφους κατέληγε σε μικρή οπή, η οποία προφανώς καλύπτονταν με μια μεγάλη λίθινη πλάκα που βρέθηκε ελαφρά μετατοπισμένη παραπλεύρως. H είσοδος των τάφων βρίσκεται στη δυτική ή νοτιοδυτική πλευρά τους, όπου σχηματίζεται μικρός «δρόμος» (διάδρομος) από ζεύγη λίθινων πλακών όρθια τοποθετημένων, που στεγάζεται με όμοιες πλάκες. Tο άνοιγμα της εισόδου των τάφων μετά από την ταφή σφραγιζόταν με λιθόκτιστα πρόχειρα τοιχάρια, λίθινες πλάκες και λιθοσωρούς.
Oι θολωτοί τάφοι της Χλόης περιείχαν πολλαπλούς ενταφιασμούς νεκρών, οι σκελετοί των οποίων σε λίγες περιπτώσεις διατηρήθηκαν στη θέση τους, σε ύπτια θέση. Συνήθως τα οστά ήταν πολύ διαταραγμένα, είτε διασκορπισμένα σε όλο το θάλαμο του τάφου, είτε συσσωρευμένα σε ένα σημείο, πιθανότατα μετακινημένα από το νερό που εισχωρούσε στο εσωτερικό του. Yπήρχαν επίσης περιπτώσεις σκόπιμου παραμερισμού οστών παλαιότερων ταφών ώστε να δημιουργείται χώρος για νέες ταφές. Η μορφολογία των τάφων και τα πλούσια κτερίσματα, μαρτυρούν την υψηλή κοινωνική θέση των νεκρών, οι οποίοι ανήκαν στην άρχουσα τάξη. Οι θολωτοί τάφοι εντάσσονται εντός του κηρυγμένου και οριοθετημένου Αρχαιολογικού Χώρου «Ρεματιά ή Καρακάξες» και βρίσκονται στην ευρύτερη περιοχή του μείζονος σημασίας Αρχαιολογικού Χώρου Φερών - Βελεστίνου.
Πρόκειται για πολύ σημαντικό σύνολο μνημείων που διατηρούνται σε άριστη κατάσταση και συνδέονται με μια ιδιαίτερα σημαντική αρχαία πόλη της Θεσσαλίας, την αρχαία πόλη των Φερών, στη θέση της ιστορικής πόλης του Βελεστίνου, όπου τα τελευταία χρόνια υλοποιείται το Πρόγραμμα δημιουργίας του Αρχαιολογικού - Ιστορικού Πάρκου Φερών - Βελεστίνου και λήφθηκε από την αρχή μέριμνα προστασίας των τάφων με στόχο την ανάδειξή τους. Συγκεκριμένα απαλλοτριώθηκε ο αγρός, όπου βρίσκονται δύο θολωτοί τάφοι, και διατηρήθηκαν οι πέντε από τους έξι θολωτούς τάφους που αποκαλύφθηκαν στο πλαίσιο του Έργου της Ε. Ο. ΠΑΘΕ και εμπίπτουν σε δημόσιο χώρο, στη ζώνη απαλλοτρίωσης.
Πρόγραμμα ανάδειξης
Οι τρεις τάφοι προστατεύονται μέσα σε τσιμεντένια κελύφη κάτω από το επίχωμα των πρανών της Εθνικής Οδού (ο ένας από αυτούς αναδείχθηκε μεμονωμένα στο πλαίσιο του Γ΄ ΚΠΣ, ΠΕΠ Θεσσαλίας), ενώ οι υπόλοιποι τέσσερις προστατεύονται πρόχειρα με στέγαστρα από ξύλα και λαμαρίνες. Οι έξι θολωτοί τάφοι θα αναδειχθούν στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2007-2013 (Ε. Π. Θεσσαλίας-Στερεάς Ελλάδος-Ηπείρου) και οι εργασίες στο πεδίο αναμένεται να ξεκινήσουν σύντομα. Για την ανάδειξη θα εφαρμοστεί η εγκεκριμένη από το ΚΑΣ και με Υπουργική Απόφαση μελέτη ενοποίησης των μνημείων και συνολικής ανάδειξής τους μέσα στον περιβάλλοντα χώρο τους, που είναι μια αγροτική περιοχή από όπου διέρχεται μέρος της Εθνικής Οδού ΠΑΘΕ.
Η μελέτη προβλέπει τη μόνιμη, ασφαλή και καλαίσθητη στέγαση και προστασία των θολωτών τάφων, αλλά και την οργάνωση του χώρου με διαδρομές που θα οδηγούν σε όλα τα μνημεία, καθώς και σε σημεία πληροφόρησης και ανάπαυσης των επισκεπτών. Ο τόπος προσφέρεται για την συγκεκριμένη παρέμβαση, καθώς υπάρχει άμεση πρόσβαση στα μνημεία από την επαρχιακή οδό και παράπλευρες οδούς της Εθνικής, ενώ υπάρχει οδική σύνδεση με τα υπόλοιπα σημεία επίσκεψης του ευρύτερου Πάρκου και τέλος υπάρχει αρκετός ελεύθερος χώρος για στάθμευση οχημάτων και άνετη κυκλοφορία μεγάλων ομάδων επισκεπτών. Οι επτά θολωτοί τάφοι αποτελούν ένα μνημειακό σύνολο εξαιρετικά σημαντικό από αρχαιολογική και ιστορική άποψη για την περιοχή των αρχαίων Φερών, αλλά και για ολόκληρη τη Θεσσαλία και το συγκεκριμένο μνημειακό σύνολο θα ενταχθεί στο Αρχαιολογικό - Ιστορικό Πάρκο Φερών - Βελεστίνου, προς όφελος των μεταγενέστερων.
