Στις 15 Αυγούστου του 1462, 8 χρόνια μετά την άλωση, παραδίδεται στον Μωάμεθ η Τραπεζούντα και έτσι καταλύεται η αυτοκρατορία της Τραπεζούντας μετά από ιστορία 260 χρόνων. Ο τελευταίος Κομνηνός, ο Δαβίδ, έχασε τη ζωή του μετά από τέσσερα χρόνια μαζί με τους γιους και τον ανεψιό του Αλέξιο τον Ε΄. Ο Μωάμεθ τον κατηγόρησε για συνωμοσία, τον κάλεσε λοιπόν στην πόλη και του ζήτησε να διαλέξει: να αλλάξει θρησκεία ή να πεθάνει, διάλεξε το δεύτερο και έτσι τελείωσε η ζωή του. Η πανέμορφη γυναίκα του Ελένη κλείστηκε στο χαρέμι του σουλτάνου, αλλά δεν άντεξε πολύ και πέθανε.
Από την οικογένεια του Δαβίδ διασώθηκε μόνον ένας από τους γιους του, ο Νικηφόρος. Αφού περιπλανήθηκε σε διάφορα μέρη κατέφυγε στη Μάνη. Οι κάτοικοι τον περιέβαλλαν με αγάπη και τον τίμησαν, ξεχώριζε για τα σωματικά και ηθικά του προσόντα. Παντρεύτηκε την Ελένη, κόρη του προκρίτου της Μάνης Πέτρου Λασβούρη. Έκανε σύμφωνα με όλες τις πηγές οικογένεια και στον γιο του έδωσε το όνομα Αλέξιος Ζ΄, Αλέξιος ο Ε΄ ήταν ο ξάδελφος του γιος του Καλογιάννη και Αλέξανδρος ο Στ’ ο αδελφός του. Ο Νικηφόρος ρίζωσε στη Μάνη, έκανε καριέρα στρατιωτικού και πολιτικού και διέπρεψε σαν πρωτογέροντας της Μάνης.
Ο Νικηφόρος έγινε γενάρχης των
Κομνηνών της Μάνης, οι οποίοι κατόπιν ονομάστηκαν Στεφανόπουλοι και με αυτό το όνομα πια σώζεται ακόμα και σήμερα το γένος των Μεγάλων Κομνηνών στην Κορσική.
Υπάρχουν έγγραφα στη Μάνη με τα οποία αποδεικνύονται όλα αυτά. Βρέθηκαν το έγγραφο της εκλογής του σαν πρωτογέροντας, το έγγραφο του γάμου του και το έγγραφο βαπτίσεως του γιου του, γραμμένα στην τοπική διάλεκτο.
Στα έγγραφα υπάρχουν εκφραστικά και ορθογραφικά λάθη και δηλώνουν την γλώσσα της εποχής.
Το έγγραφο της εκλογής του είναι το εξής και είναι αχρονολόγητο: «Η της Λακεδαιμονίας γερουσία επιγινόσκητε και κατέστησεν πρωτογέροντα τον Νικηφόρον Κομνηνόν του Δαβίδ ομοίη (ομνύει) και υπόσχεται του διαφυλάξαι αυτόν από του βαρβαρικού διωγμού και οι αρχιερείς και ιερείς πάντες φροντίζουσι περί του απογόνου αυτού».
Το δεύτερο έγγραφο του γάμου του είναι το εξής: «Εις δόξαν χριστού αμήν,1473 Ιανουαρίου Τετάρτη –ενεφανίσθησαν ενώπιον εμού κυνογραφου της πολιτείας Βυτίλου και κάτωθεν πιστέον μαρτύρων, από το ΄να μέρος ο εξοχώτατος άρχοντας Νικηφόρος ιός (sic) του Αυτοκράτορος Δαβίδ Κομνηνού της Τραπεζούντος, και από το άλλο μέρος ο άρχοντας Πέτρος, πατήρ της αρχόντισσας Ελένης, την οποία δίδει του άνωθεν εξοχωτάτου Νικηφόρου δια γηνί του νόμιμο, καθός θέλει η νόμοι της εκκλησίας…», το τρίτο έγγραφο είναι το βαπτιστικό: «Χιλιοστό τετρακοσιοστό εβδομικοστό τετάρτον Ιουλίου προτη ετέκτι έν παιδίον του εξεκοτάτου Νικηφόρου του Αυτοκράτορα Δαβίδ Τριμπεζούντος και της αρχόντισσας Ελένης του άρχοντα Πέτρου, εβαπτίστη, εμιρότη και ονομάστι Αλέξιος από εμού του αρχιερέως του Βιτόλου…».
Αυτός ο Αλέξιος ο Ζ’ έγινε πρωτογέροντας στη Μάνη και διακρίθηκε στις επιθέσεις των τούρκων από την θάλασσα. Τον διαδέχτηκε ο γιος του Στέφανος το 1545, ο οποίος διακρίθηκε σε πολλές ναυμαχίες κατά των τούρκων. Ο αδελφός του Στέφανου, ο Κωνσταντίνος ο Α΄ είναι αυτός που αλλάζει πια το επίθετο και από Κομνηνός γίνεται Στεφανόπουλος και αυτό το επίθετο φέρουν μέχρι σήμερα όλοι οι απόγονοι των Μεγάλων Κομνηνών.
Το 1672 ο Κωνσταντίνος ο Δ’ με το όνομα πια Στεφανόπουλος κάνει ένα γάμο που προκαλεί αντιδράσεις και έτσι αναγκάζεται να εγκαταλείψει την Μάνη και μαζί με φίλους και συγγενείς του επιβιβάζεται σε έξι πλοία. Στον δρόμο χάνει δυο πλοία και τελικά φτάνει στη Σικελία.
Εδώ τα πράγματα ήταν δύσκολα, το νησί διεκδικούσαν με πόλεμο Ισπανοί και Γάλλοι. Φεύγει λοιπόν με τρία πλοία στην Γένουα το 1676, το τέταρτο χωρίστηκε και με την οικογένεια Ιατραίοι πάει στην Τοσκάνη. Οι Γενουάτες του αποδίδουν τιμές και αξιώματα και του παραχωρούν στην Κορσική την Παομία και υποτάσσονται πνευματικά στον πάπα.
Εκεί στην Κορσική συνεχίζουν να είναι πολεμιστές, αλλά υπερασπιζόμενοι τα συμφέροντα των Γενουατών κατακτητών. Οι Γενουάτες αποδείχτηκαν αχάριστοι και έτσι ο Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος μετοίκησε στο νησί Αντίοχος, το οποίο του παραχώρησε ο δούκας της Σαβοΐας, αλλά επανήλθε στην Κορσική ,αφού τα βρήκε ξανά με ους Γενουάτες.
Τελευταίος σταθμός η Γαλλία. Εδώ ο γιός του Κωνσταντίνου ο Δημήτριος παρουσίασε στον Λουδοβίκο ΙΣΤ τα έγγραφα της καταγωγής του, πήρε τιμές και αξιώματα στην γαλλική αυλή. Τις πληροφορίες για τις περιπέτειες των τελευταίων Κομνηνών τις έχουμε από αυτόν. Ο Δημήτριος συνέγραψε στα γαλλικά την ιστορία της οικογένειας στην Μάνη και την Κορσική.
Οι απόγονοι των Κομνηνών ξαναγύρισαν στην Κορσική, όταν την πήραν οι Γάλλοι από τους Γενουάτες. Δεν συγχωνεύτηκαν όμως ποτέ με τους κατοίκους και διατήρησαν τη γλώσσα και τη θρησκεία τους. Κάποιοι από αυτούς πήγαν σε Γαλλία και Ιταλία όπου και αφομοιώθηκαν, ενώ στο νησί έμειναν 120 οικογένειες, οι οποίες ακόμα και σήμερα θυμούνται την καταγωγή τους.-www.schooltime.gr/
Γιώτα Ιωακειμίδου
Φιλόλογος
